Slakkengel – slakkenslijm

Slakkengel – slakkenslijm

Slakkengel u heeft er vast wel eens van gehoord, enige jaren geleden was het zelfs een hype! Als u dit leest heeft u daar net als ik vast wel een mening over ;-)? Maar voor we er een oordeel over hebben is het misschien interessant om eens te kijken wat het inhoudt. Dus ging ik maar eens op onderzoek uit. Dat was een boeiende reis want er blijkt veel en serieus onderzoek naar te zijn gedaan.

Eerst wat is slakkengel?

Het is een lichamelijke afscheiding geproduceerd door slakken. Er bestaan diverse soorten slakken. En ze scheiden inwendig en uitwendig slijm af. Het uitwendige wordt geproduceerd door een grote klier die zich bevindt onder de mond van de slak. Dit dient om zijn voortbeweging soepeltjes te laten verlopen.

Maar er zijn ook kliercellen in de suprapedale klier. In deze klier van de landslak zijn er bijvoorbeeld drie soorten kliercellen:

1. cellen die mucoproteïnen produceren
2. cellen die eiwitten produceren
3. cellen die gesulfateerde mucopolysacchariden produceren

Er is dus twee soorten afscheiding. Het ene type is doorschijnend en niet klevend, het soort dat de slak achterlaat als hij beweegt (het slijmspoor), en het andere is vergelijkbaar, maar dikker, gecondenseerder, stroperiger en elastischer. En dat gebruikt hij om zich aan verschillende oppervlakken te hechten. Beide zijn duidelijk van elkaar te onderscheiden door het type eiwitten die erin aanwezig zijn.

Een slak kan dus verschillende soorten slijm afgeven, dit is o.a. afhankelijk van de manier waarop stimulatie plaatsvindt. Want wanneer dit onder normale omstandigheden gebeurt, is het slijm stroperig (plakkerig), maar als men de slak continu of zelfs gewelddadig prikkelt, geeft hij heldere schuimige afscheidingen af.

Waarom zou ik geïnteresseerd zijn in slakkengel?

Nou slakkengel gebruikt men in o.a. huidverzorging

Hoe is dat dan zo ontstaan?

Dr. Rafael Abad Iglesias, een Spaanse oncoloog, ontdekte in de jaren zestig, zo lang is dat dus al geleden, officieel de voordelen van slakkengel in huidverzorging. In zijn onderzoek paste hij bestralingstherapie toe voor het doden van kankercellen op gewone slakken. Dat zorgde ervoor dat de slakken slijm gingen afscheiden als gevolg van opwinding. Hij merkte op dat de aangetaste plekken op de huid van de slak snel genazen. Vervolgens testte deze arts de afscheiding van slakken op mensen en concludeerde dat dit het herstel van de menselijke huid positief ondersteunde. 

Vervolgens nemen we een sprongetje in de tijd want zo’n twintig jaar later komen we bij een Chileense familie die een slakkenfarm had om escargots te verkopen aan Franse groothandels. Door het continu werken met deze slakken, zagen ze dat hun huid zachter en helderder werd. Ook de littekens en snijwonden veroorzaakt door de metalen kooien verminderde merkbaar. De oudste zoon van het gezin, een arts dr. Fernando Bascunan, deed vervolgens onderzoek naar de afscheiding van de slak. En na het nodige testen richtten zij vijftien jaar later “Elicina” op, het eerste huidverzorgingsmerk met crèmes op basis van slakkenslijm.

En zoals dat dan vaak gaat, merkte vele cosmetische bedrijven van over de hele wereld het slakkenfiltraat op als hét ingrediënt voor in huidverzorging.
K-beauty was een van de eerste die de trend oppikte. Hun Zuid-Koreaanse slakkencrèmes, -essences en -maskers zien we dan al sinds 2011 in de Verenigde Staten. 

Een ander huidtherapeutisch gebruik zijn slak-gezichtsbehandelingen, waarbij het slakkensecretiefiltraat én hyaluronzuur op de huid worden aangebracht. Bij andere gezichtsbehandelingen met slakken toegepast in Japan, Korea, Thailand en het Verenigd Koninkrijk gaan cliënten liggen en laten tuinslakken over hun gezicht kruipen waarbij ze sporenslijm achterlaten.

Wat zijn de werkzame ingrediënten van de gel?

De slijmerige, dikke uitscheiding die wordt opgewekt – glycoconjugaten, komt van de Cornu aspersum (Segrijn slak) en het is deze die meestal gebruikt wordt bij de productie van cosmetica.

Het bevat:

• Hyaluronzuur
• Glycolzuur
• Glycoproteïne-enzymen
• Proteoglycanen
• Antimicrobiële stoffen
• Koperpeptiden

De werking van slakkengel

De commerciële slakkengel wordt dus verkregen uit de gewone tuinslakkensoort “Cornu aspersum“, die een heilzame afscheiding produceert die rijk is aan eiwitten met een hoog en laag moleculairgewicht. Maar tevens hyaluronzuur en antioxidanten. De afscheiding van de slak heeft zogenaamd een dubbele functie wanneer toegepast op de menselijke huid:

1. Ten eerste gaan we ervan uit dat het de vorming van collageen, elastine en andere huidcomponenten stimuleert, waarmee we de tekenen van foto ageing (veroudering door licht) herstellen.
2. En ten tweede minimaliseert het de schade die veroorzaakt wordt door vrije radicalen, welke verantwoordelijk zijn voor een vroegtijdige huidveroudering.

Beschikbaar slakkenslijm varieert nogal in uiterlijk én kwaliteit. De kwaliteit is namelijk sterk afhankelijk van de herkomst, omgevingsfactoren, het seizoen, het stressniveau en de voedselbronnen die de slakken aangereikt krijgen. Niet alleen bepalen deze factoren sterk de kwaliteit maar daarmee dus ook de eigenschappen en de effectiviteit van de producten die ermee ontwikkeld en geproduceerd worden.

Plaatselijk aangebracht werkt het als een antioxidant, hydrateert het en heeft het herstellende eigenschappen. Waarmee we een ​​fraaie stralende en jeugdige teint krijgen. En daarmee is het samen met de andere eigenschappen van het ingredient een prachtige anti-ageing behandeling. Want het slakkenmucine is inmiddels beroemd om zijn wondgenezing maar ook verbetering van rimpels en fijne lijntjes.

Wat vinden we hiervan?

Daarentegen zijn er toch nog altijd discussies over de anti-ageing effecten van de slakkengel. Sommige deskundigen beweren dat het moeilijk is om de constante concentratie van de werkstoffen in de slakkenmucine te beheersen. Overigens hebben we hier natuurlijk vaak mee van doen wanneer we gebruik maken van natuurlijke ingrediënten. Maar zijn ze daarom minder werkzaam?
Tevens is de effectiviteit afhankelijk van het type slak en het formuleringsproces. Op deze manier lijkt de potentie van slakkengel op de menselijke huid ‘onzeker’ te blijven. Dit komt omdat men de meeste onderzoeken naar de verjongende werking ervan uitvoert in cel- of laboratoriumculturen. Maar zelfs als we het op mensen zouden testen, ieder mens is uniek en zal daarom ook anders reageren. Tevens is er een verschil tussen de mannelijke en vrouwelijke huid.
Maar daarnaast is gedegen wetenschappenlijk onderzoek ook nog eens erg kostbaar. En als er geen patenten zijn te bemachtigen dan zijn er maar weinig partijen te vinden die hierin willen investeren.

Slakkengel ook gebruikt in de geneeskunde

Toen & Nu

Van het oude Griekenland tot de middeleeuwen gebruikten mensen slakkengel voor medische doeleinden. Het hielp ons om een ontstoken huid en gastro-intestinale zweren te helen.
Maar ook hoest behandelde men er mee, het zat in de bekende hoestsiroop. Hoestdrankjes of -siroop op basis van slakkenslijm is een effectief eeuwenoud beproefd recept tegen hoest en keelpijn. De gebruikte siroop heeft (natuurlijke) antibiotische en antibacteriële eigenschappen, en is een mix van proteïne en glycolische zuren, wat zoveel wil zeggen als dat het herstellende eigenschappen heeft. Waarmee het verkrijgbaar is als natuurlijk product en vormt daarmee dus een alternatief voor patiënten die liever geen conventionele medicijnen gebruiken.

Bovendien verzamelden mensen al decennia geleden in Zuid-Italië de slakken om verschillende huidlaesies te behandelen zoals; dermatitis, lichte acne, wratten en eelt.

Slakkengel stond medicinaal bekend voor het herstellen van beschadigd weefsel en het in evenwicht brengen van de hydratatie. Volgens een studie in de Journal of Dermatological Treatment (2009) werd het gebruikt voor de behandeling van brandwonden bij 43 patiënten. Zevenentwintig patiënten die twee keer per dag topisch slakkencrème aanbrachten, ervaarde opmerkelijke verbeteringen aan hun huid.

Op dit moment zijn onderzoekers bezig een nieuw type medische lijm te ontwikkelen, geïnspireerd op het slakkenslijm. Het is een innovatieve versie van de huidige chirurgische lijm, die kwetsbaar is voor lichaamsvloeistoffen.

Daarnaast is de bestaande chirurgische lijm geschikt voor redelijk rechte, schone en ondiepe sneden. Daarentegen kan de lijm van de slak zich hechten aan natte oppervlakken met zijn flexibele consistentie, wat een betere genezing en gebruik bij een grotere verscheidenheid aan wonden mogelijk maakt.

Het slakkenslijm ziet men in deze context als een dun netwerk van polymeren, dat vast noch vloeibaar is. Ze onderzoeken het chemische proces waarbij de slak dit product in een krachtige lijm omzet. Vooralsnog is duidelijk dat zink-, calcium-, ijzer-, en koperionen bijdragen aan het maken van sterke verbindingen tussen deze polymeren, hetgeen tot versterking van de gel leidt.

De extractie en verwerking van de gel

De extractie is het proces waar we het slijm van de slak afnemen. Vervolgens zuiveren en klaarmaken voor verwerking in slakkengelproducten. De oudste methode hiervoor was de slakken levend te vermorzelen of in zuurbaden te stoppen. Niet alleen is deze methode naast zeer dieronvriendelijk, ook nog eens hoogst inefficiënt door het verlies aan slakken (want na eenmalige gebruik zijn ze dood). Gelukkig vinden we dit inmiddels ook erg onethisch.

Daarom zijn er diverse andere methoden ontwikkeld, daarvan is de simpelste en diervriendelijkste ook het meest tijdrovend. Met een spatel ‘kietelt’ men dan de slakken een voor een, waarbij men het daardoor vrijgekomen slijm wint. Een persoon kan zo een liter slijm per dag verzamelen. Arbeidsintensief dus, wat uiteraard mede de kostprijs bepaalt voor een (diervriendelijk) product (cruelty free).

Om op grotere schaal te kunnen produceren, en zo een grotere groep cliënten te kunnen behandelen, vond men het belangrijk om methodes te ontwikkelen die minder arbeidsintensief en efficiënter zijn. Met als uitgangspunt diervriendelijker. Vanaf de 90er jaren zien we productiemethodes met onder meer lichte elektroschokken en centrifugaalkrachten. Het meeste potentieel lijkt echter de methode te hebben waarbij slakken en masse in een bad met ‘stimulerende stoffen’ gedaan worden. Na dat bad kunnen de slakken terug naar hun park waar ze voor hergebruik kunnen herstellen. Overigens vindt dan veel van deze productie buiten Europa plaats. Dit zal dan ongetwijfeld te maken hebben met het feit dat arbeidskosten daar dan nog een stuk lager liggen dan hier in Europa.

Na de extractie reinigt men het rauwe slijm met onder andere een microfilter. Daarna wordt het behandeld voor duurzame opslag en verwerking. Welke techniek het minste kwaliteitsverlies van het slijm geeft, dat wil zeggen niet tot afbraak van molecuulstructuren leidt, is dan nog niet helemaal duidelijk. Maar we weten wel dat verandering van temperatuur altijd risico’s met zich meebengt voor kwetsbare moleculstructuren. De meest gebruikte methoden zijn momenteel vriesdrogen (lyofilisatie) en de opslag van slijmoplossingen.

Toepassingen van slakkenslijm in huidverzorging

Cosmetica: huidcrèmes en lotions

Het is duidelijk aangetoond dat huidbehandelingscremes op basis van slakkenslijm helende, verzachtende en anti-verouderingseffecten hebben: want het draagt bij aan het herstel van beschadigde weefsels en het op peil houden van de hydratatie. Om die reden passen we het dus met succes in de cosmetische sector toe.

In de handel is slakkenslijm van de Segrijnslak te verkrijgen. Deze produceert een afscheiding dat rijk is aan eiwitten, hyaluronzuur en antioxidanten. Rekening houdend met de dubbele effecten zoals eerder bovenstaand genoemd. Zoals de anti-ageing effecten en de verbetering van de hydratatie. Zijn regeneratie de sleuteleigenschappen in de cosmetische toepassingen voor huidverzorging.
Daarom zien we het ook in de volgende toepassingen: huidcrèmes, serums, bodylotions en aftershaves voor anti-ageing.

Huidtherapie

In New York biedt men een huidtherapeutische behandeling aan waarin ze het effect van een gezichtsmasker maximaliseren door het slakkensecretie-filtraat en hyaluronzuur met micro-naaldjes in de huid te brengen.

Maar ook in de geneeskundige sector past men het bijvoorbeeld succesvol toe bij de behandeling van brandwonden. Met crèmes op basis van het extract van de segrijnslak sluiten de wonden 25% sneller, verdwijnen littekens 20 % sneller, en vermindert de pijn die gepaard gaat met brandwonden eveneens zicht- en voelbaar sneller dan bij conventionele brandwondencrèmes. Het extract van de segrijnslak is derhalve een natuurlijke, veilige, en effectieve behandeling voor open brandwonden.

Maar ook wratten verdwijnen en de huid herstelt na een periodieke behandeling met puur slijm van de Arion ater (zwarte wegslak).

Onderzoek en ontwikkeling

De vele vraagtekens die we hebben en de behoefte zaken wetenschappelijk te onderbouwen zijn de reden dat hier nog steeds veel onderzoek naar verricht wordt.
Zelf ben ik door mijn zoektocht overtuigd van de vele en mooie voordelen van slakkengel.